۴ مرحله رشد حرکتی در یک سال اول از دید بوبت جدید
در این مقاله ۴ مرحله رشد حرکتی در یک سال اول بعد از تولد از دید بوبت جدید را می‌خوانید.
اما چرا این مقاله را نوشتیم:
این رویکرد دید جدیدی از اصول رشد حرکتی کودک در یک سال اول بعد از تولد را به شما نشان می‌دهد که به وسیله آن می‌توانید به کودک یا مراجعان خود که دارای آسیب حرکتی و جسمی هستند بیشتر کمک کنید. همچنین می‌تواند اصولی را مطرح کند که والدین دارای کودکان عادی هم می‌توانند از آن استفاده کافی را ببرند.
این چهار مرحله شامل:
۱٫ شناخت خط وسط بدن
۲٫ خروج ارادی از خط وسط بدن و بازگشت ارادی به آن
۳٫ تلاش برای کسب وضعیت‌های سه‌بعدی و دارای ارتفاع( مانند نشستن و چهار دست و پا
۴٫ ترس و شجاعت!!!
در ادامه توضیحات اولیه در مورد این مراحل را از زبان آقای رامین محمدی بشنوید:
در ادامه به بررسی مرحله اول خواهیم پرداخت.
۱. شناخت خط وسط بدن
نوزادان زمانی که در رحم قرار دارند قوانین محیط آب بر تعادل و حرکتشان حاکم است زیرا کودک درون یک محیط آب مانند زندگی می‌کند.
در این محیط چون حرکت کودک کم است، نیازی زیادی به تعادل و شناخت مرکز ثقل ندارد،
پس شناخت قوانین حرکت و ثبات هم برای او اهمیت زیادی ندارد. اما به ورود به دنیای ما و به محض تولد حرکات نوزاد زیاد می‌شود حال لازم است که کودک تکیه‌گاه‌ها را بشناسد، در بدن خودش تکیه‌گاه درست کند و با تیکه برآنها حرکات اندام‌ها را انجام دهد تا توسعه حرکتی و حسی و شناختیش انجام شود.
در این زمان لازم است که کودک وسط بدن خودش را بشناسد و سپس بر روی آن کنترل پیدا کند. اولین تلاش کودک برای کسب این مهارت‌ها آوردن دست به دهن است.
در این مرحله باید دست کودک تمیز باشد و از بردن دست به دهن ممانعت نشود. از سوی دیگر بردن دست به دهن به رشد حس دهان، لب‌ها و خود دست کمک می‌کند.
در مرحله بعدی کودک هر دو دست خود را در خط وسط بدن به هم تماس می‌دهد و بعد از چند روز تا چند هفته اکنون هر دو دست را با هم به دهان می‌برد.
در مرحله بعد اشیا و اسباب‌بازی‌هایش را به دهان می‌برد و آنها را مزمزه می‌کند. در اینجا مهم است که اسباب بازی‌ها یکسری ویژگی داشته باشند که در زیر به آنها اشاره می‌شود:
سبک باشند: سبک بودن و راحتی حمل انگیزه نوزاد برای بردن آنها را به دهن بیشتر می‌کند.
دارای دسته یا فرورفتگی و برجستگی باشند: نوزاد در ابتدای گرفتن اشیا از هماهنگی چشم و دست و کنترل خوبی روی حرکات انگشتان برخوردار نیست، پس اسباب‌بازی‌هایی که در اختیارش قرار می‌گیرد باید به راحتی و با کمترین تلاش قابل گرفتن باشد.
صدادار باشند: صدادار بودن باعث افزایش انگیزه نوزاد برای گرفتن می‌شود و یک حس مفید دیگر او یعنی حس شنوایی را تحریک می‌کند و زمینه توسعه شنوایی را هم فراهم می‌کند. این کار یعنی گرفتن و حمل اسباببازیهای صدادار در ادامه رشد نوزاد زمینه حرکات ریتمیک برای به صدادر آوردن اسباب‌بازی‌ها را فراهم می‌کند و حرکت ریتمیک یعنی افزایش هماهنگی حرکتی و قدرت کنترل درست عضلات و مفاصل!
رنگ‌های جذاب داشته باشند: بینایی قویترین حس بدن ما برای درک دنیای پیرامون است. اسباببازیهای دارای رنگ‌های شاد بسیار بسیار در افزایش انگیزه کودک برای کشف دنیای پیرامون موثر است.
تیزی و سفتی نداشته باشند: وقتی نوزاد اولین تلاش‌هایش برای بردن وسایل به دهانش را انجام می‌دهد از کنترل حرکتی خوبی برخوردار نیست و ممکن است تا روزها و هفته‌ها در اولین تلاش‌ها وسایل را به قسمت‌های دیگر صورتش بزند تا در نهایت بتواند آنها را به دهانش ببرد.
از سویی خود اعضای دهان هم بسیار ظریف و حساس هستند و وسایا تیز و سفت زمینه اسیب به اجزای صورت و دهان را فراهم می‌کند.
مهارت بعدی این مرحله مهارت گرفتن و لمس پاها با دست‌ها است. کودک ابتدا با یک دست و سپس با دو دست یک پایش را می‌گیرد و سپس آنها را به دهنش می‌برد. در قسمت آخر این مرحله با هر دست یک پا را می‌گیرد.
این کار علاوه بر شناخت خط وسط بدن تمرینی برای نشستن با پای دراز هم هست!!!
در ادامه عکس مهارت‌هایی که کودک در این مرحله کسب می‌کند را خواهید دید:
در ادامه می‌توانید فیلم توضیحات آقای رامین محمدی کاردرمانگر و مدیر گروه آموزش و توانبخشی رویش پرند و آموزش دیده بوبت جدید تحت نظر سرکارخانم ماریون کوچ باخ از موسسه بوبت آلمان را در مورد مرحله اول رشد حرکتی مشاهده کنید
۲. توانایی خروج ارادی از خط وسط بدن و بازگشت ارادی به آن
در این مرحله کودک بعد از اینکه توانست خط وسط بدن را بشناسد باید بتواند به صورت ارادی وزن را بر روی یک سمت بدن بندازد.
یعنی بتواند با انتقال وزن بر روی یک سمت بدن یک تکیه‌گاه فراهم کند تا سمت دیگر بدن با استفاده از این تکیه‌گاه آزادانه در محیط حرکت و بازی کند.
همچنین کودک باید بتواند به خط وسط برگردد. این مسئله هم مهم است چون اگر کودک نتواند به خط وسط برگردد و بعد از وزن را برروی سمت مقابل بیندازد، فشار وارده بر روی یک سمت بدن ممکن است در دراز مدت باعث عوارض اسکلتی و عضلانی شود.
کودکانی که این مرحله را به خوبی طی می‌کنند آماده وضعیت‌هایی می‌شوند که مستلزم انتقال وزن از یک سمت به سمت دیگر است.
از جمله این وضعیت‌ها می‌توان به سینه‌خیز رفتن، چهار دست و پا رفتن و راه رفتن اشاره کرد.
پس با توضیحات داده شده والدین و درمانگران چه برای کودکان عادی چه برای کودکان با مشکلات رشدی باید صبر و حوصله کافی را به خرج دهند تا توانایی‌ها و مهارت‌های مرحله دو به خوبی کسب شود و سپس کودک وارد مرحله سه بشود وگرنه در ادامه روند کسب مهارت‌های حرکتی مشکلات عدیده‌ای متوجه کودک خواهد بود.
در ادامه می‌توانید عکس مربوط به توضیحات مربوط به مرحله دوم را مشاهده کنید:
در ادامه می‌توانید فیلم مربوط به توضیحات مرحله دوم بوبت جدید را ببینید:
۳. توانایی کسب و حفظ تعادل در وضعیت‌های سه بُعدی( دارای ارتفاع)
مرحله سوم رشد حرکتی زمانی اتفاق می‌افتد که کودک توانایی انتقال وزن را در مرحله دوم آموخته باشد و در وضعیت خوابیده به شکم(دمر)، کنترل خوبی را کسب کرده باشد؛ چون که در مرحله سوم همانطور که در تصویر زیر( تصویر مربوط به مرحله سه) مشاهده میکنید وضعیت دمر پایه و اساس شروع قبول وضعیت‌های دارای ارتفاع و سه‌بُعدی است.
اولین وضعیت سه بعدی که کودک تجربه خواهد کرد خوابیده به شکم است در حالی که وزن نیم تنه بالایی بر روی کف دست‌ها تحمل می‌شود و سر و گردن کودک به واسطه این ارتفاع گرفتن آزادی بیشتری را نسبت به وضعیت دمر اولیه تجربه می‌کنند.
نکته مهم دیگر در این مرحله شروع حرکات چرخشی در تنه و مهارت‌های وابسته به آن است.
بدن ما برای آمدن از سطوح پایین حرکتی( مانند دراز کشیده به شکم یا به پشت) به سطوح بالا( مانند نشستن و چهار دست و پا و…) از چرخش استفاده می‌کند و عضلات چرخاننده ستون فقرات و تنه نقش مهمی در کسب این توانایی‌ها دارند.
از طرف دیگر برای کسب حرکات چرخشی بدن نیاز به هماهنگی بسیار بالایی بین عضلات صاف کننده بدن( مانند عضلات پشت کمر) و عضلات خم کننده بدن( مانند عضلات شکم) دارد.
چون نیمی از حرکت چرخشی (درکنار خود عضلات چرخاننده) برعهده عضلات صاف کننده و نصف دیگر بر عهده عضلات خم‌کننده است.
از این رو کودکانی که شیفت کردن انقباض بین عضلات مختلف مشکل دارند در این مرحله با مشکل جدی روبرو خواهند شد. از جمله این کودکان می‌توان به کودکان فلج مغزی سفت و کودکان فلج مغزی با تون عضلانی متغیر اشاره کرد.
در این مرحله کودک می‌تواند کم‌کم توانایی نشستن صحیح را شروع کند و در ادامه بعد از کسب این مهارت می‌تواند انتقال از خوابیده به نشسته یا از چهار دست و پا به نشسته را هم تمرین کند.
شروع سینه‌خیز، شروع حفظ وضعیت چهار دست و پا و مهارت‌ها و وضعیت‌های مابین نشسته و چهار دست و پا و وضعیت دمر از دیگر مهارت‌های متصور برای این مرحله هستند.
البته باز تاکید می‌کنیم که هیچ یک از این مراحل حرکتی قابل تفکیک شدن از هم نیستند و در خلال و با هم‌پوشانی با همدیگر اتفاق خواهند افتاد. اما برای مطالعه و فهم درست از رشد حرکتی کودک و اصول کلی آن، این مراحل طراحی شده است.
در ادامه می‌توانید تصویر مربوط به مرحله سوم و جزییات مهارت‌های این مرحله را مشاهده کنید:
فیلم توضیحات کامل مرحله سوم رشد حرکتی را می‌توانید در زیر ببینید:
۴. ترس و شجاعت!!!
به توضیحات مرحله آخر مراحل رشد حرکتی کودک در یک سال اول بعد از تولد خوش آمدید.
اسم این مرحله شاید حس کنجکاوی شمارو نسبت به مراحل قبل بیشتر تحریک کرده باشه.
بارزترین ویژگی مرحله چهار تمرین ترس و شجاعت است. اما ترس از چه چیزی؟ و شجاعت برای انجام چه کاری؟
در مرحله چهار با توانایی‌های حرکتی که کودک کسب میکنه، میتونه از پدر و مادر و مراقباش فاصله بگیره و از اونها جدا بشه. در واقع مهمترین رشد این مرحله رشد روانی است تا رشد حرکتی؛ هرچند رشد حرکتی این مرحله را هم در ادامه صحبت خواهیم کرد.
همانطور که در شکل زیر می‌بینید پایه این مرحله وضعیت چهار دست و پا است که بقیه مهارت‌ها از این وضعیت منشعب می‌شوند.
این مرحله حرکات داینامیک را در دل خود دارد یعنی کودک از یک مکان می‌تواند به یک مکان دیگر به منظور کنجکاوی حرکت کند.
مثلا از اتاق خواب به پذیرایی برود و با وسایلی نظیر تلویزیون و … خودش را سرگرم کند.
اما در این مرحله کودک یک نوع دیگر حرکت انتقالی را هم تجربه می‌کند.
انتقال از وضعیت‌های پایین( مانند دراز کش) به وضعیت‌های بالا( مانند ایستاده). در هر دو نوع حرکات انتقالی چه از یک مکان به مکان دیگر، چه از یک وضعیت به وضعیت دیگر؛ کودک نیاز به توانایی حفظ تعادل خود دارد و مولفه تعادل در این مرحله باید به خوبی رشد کند.
یکی از جنبه‌های ترس کودک در این مرحله هم همین تمرین حفظ تعادل و فائق آمدن بر ترس ناشی از بی‌تعادلی و متعاقب آن افتادن است.
کودکانی که پیش‌نیازهای این مرحله را در مراحل قبلی به درستی و به خوبی کسب کرده‌اند؛ و فرصت کافی برای تمرین مراحل قبلی در فضای مراقبتی ایشان وجود داشته است به خوبی می‌توانند بر ترس این مرحله غلبه کنند و شجاعت حفظ تعادل و شجاعت دور شدن از والدین را کسب کنند.
اگر کودک شما نارس به دنیا آمده است و یا با کودکان نارس سر و کار دارید این مقاله را هم بخوایند”
جناب آقای محمدی
با سلام
ویدئوهای رایگان شما را دیدم. عالی بودند. بسیار سپاسگزارم ازتون. من عاشق کاردرمانی هستم اما متاسفانه در این رشته درس نخوندم. در ۳۰ سالگی وقتی دخترم مشکلاتی داشت با رشته شما آشنا شدم و عاشقش شدم. الان ۴۲ سالمه. نمیدونم روزی به این آرزوم میرسم یا نه اما خودم مطالعه میکنم و در حال یادگیری هستم. محتواهای تولیدی‌تون عالی هستند.
سالم و شاد باشید
ابراهیمی
سلام وقتتون به خیر
ممنون از اظهار لطفتون
امیدوارم که مطالعاتتون باعث نشه که فکر بکنید می‌تونید وارد حیطه درمان بشید و مراجعانی را ویزیت کنید و یا مشاوره بدهید، چون واقعا تا تحصیلات دانشگاهی و شماره نظام پزشکی نداشته باشید هر اظهارنظری ممکنه دردسرساز برای شما یا افراد مخاطب شما باشه.
هیچ وقت برای تحصیل دیر نیست
یک سال مطالعه کنید و دوباره کنکور بدید
و انشاالله قبول میشید و خبرشم به ما میدید.
موفق باشید.
سلام و عرض ادب.
ایا در دوقلوها مراحل رشد حرکتی با تاخیر هست؟
سلام و عرض ادب خدمت شما والد گرامی
سوالتون خیلی کلیه، اما سعی میکنم پاسخ مختصری بهتون بدم اگر نیاز به توضیحات بیشتری داشتید همینجا سوالتون رو با جزئیات بیشتری بپرسید:
دوقلوها معمولا باعث تقسیم انرژی بدن مادر در حین بارداری میشن و احتمال زایمان زودرس رو هم بالا میبرند.
از سوی دیگر در حین زایمان احتمال اینکه مشکلاتی مانند پیچ خوردن بند ناف، نرسیدن اکسیژن به یکی از قل‌ها پیش بیاد بیشتره، مخصوصا برای قل دوم.
اگر از بابت این مسائل بررسی‌هارو توسط متخصصان مربوطه انجام دادید و یک کاردرمانگر کودک فرزندانتون رو از لحاظ رشد حرکتی درشت و ریز و رشد شناختی مورد بررسی قرار داده و مشکلی دیده نشده؛ پس جای نگرانی نیست.
معمولا دوقلوها به الاکلنگ مسیر رشدشون تعبیر میشه یعنی وقتی یکی یک مهارت رو کسب میکنه اون یکی یا هنوز کسب نکرده و یا زودتر کسب کرده و رفته سراغ مهارت بعدی، کم پیش میاد همه مراحل رشد در هر دو کودک به صورت همزمان اتفاق بیفته و معمولا چندماهی بینشون تفاوت در کسب مهارت‌ها هست اما کلیات رشدشون در نمودارهای رشد در محدوده نرمال قرار میگیره و از محدوده نرمال خارج نمیشه.
امیدوارم پاسختون رو گرفته باشید، اگر نه همینجا در خدمتتون هستیم.
سلام ممنون از توضیحات مفیدتون
من یک پسر پنج ماهه دارم با وزن ۸ کیلو و قد ۶۷…هنوز نمیتونه غلت بزنه و من کمی نگران هستم البته هر روز حدود یک ساعت به حالت دمر میزارم پسرمو (البته در بازه های ۱۰-۲۰ دقیقه ای) سرشو میتونه کاملا بالا بگیره و بچرخونه تلاش هم میکنه که وزنش رو روی ساعدها بندازه که هنوز موفق نشده…در حالت طاق باز هم چند بار دیدم که باسنش رو از زمین بلند میکنه اما نمیتونه پاهاشو با دست بگیره
چطور میتونم کمک کنم؟!از اینکه راهنمایی میکنید ممنونم
سلام وقتتون بخیر
دختر من نارس بدنیا اومد و به خاطر تپش قلب، پنج روز در دستگاه بود، تا پنج ماهگی اصلا بغلش نکردم و کلا شیر خشک میدادم و میخوابوندم به خاطر جثه ضعیفش و اینکه یه دختر یه ساله داشتم و فرصتی نداشتم برای دختر کوچیکم و متاسفانه هیچ مهارتی کسب نکرد
الان هشت ماهشه و نمیتونه بشینه و ویدئو هاتون رو که دیدم از حرکات مرحله دوم چنتا رو انجام نمیده و مرحله سوم رو اصلا چون کلا دورش بالشت میزارم تا بشینه و حالت دمر رو باهاش کار نکردم و چون اطرافیان میگن باید بشینه من اصلا حالت دمر نمیزارمش
لطفا بهم کمک کنید و بگید که چکار کنم، ممنون میشم
سلام و عرض ادب خدمت شما سرکار خانم امیدی
خوشحالم که والد دغدغه‌مندی هستید و از متن سوال معلومه که مقاله رو به خوبی بررسی کردید.
چندتا نکته در مورد کودکتون خدمتتون عرض میکنم :
نکته اول:
کودک شما زود و نارس به دنیا اومده و همین مسئله اون رو در معرض انواع آسیب‌رهای رشدی قرار میده
نکته دوم:
در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بستری بوده که یک محیط پر استرس و آسیب مخصوصا برای نوزادان نارس هست.
نکته سوم:
با توجه به شرایط خاصی که شما داشتید کودک اصطلاحا دچار فقر محیطی شده، یعنی شما فرصت کافی برای دادن و در اختیار گذاشتن محرک‌های مختلف بهش رو نداشتید.
……………
اما برسیم به پاسخ اصلی:
کودک شما با توجه اطلاعاتی که در متن سوال نوشتید فرزندتون تاخیر رشدی داره.
احتمالا علاوه بر تاخیر حرکتی در حوزه‌های دیگه هم تاخیر داره اما شما چون تخصصتون نیست متوجهش نشدید.
به نظر میرسه با توجه به شرایط موجود روندهای زیر رو در پیش بگیرید میتونه کمک کننده باشه:
۱. در مرحله اول حتما به یک متخصص کاردرمانی با تجربه در زمینه کاردرمانی جسمی مراجعه کنید( اگر در استان تهران تشریف دارید ما میتونیم پذیرای شما باشیم.)
۲. بهتره که کم‌کم کودک رو به حالت دمر ببرید و هفتگی مدت زمان موندن در حالت دمر رو بیشتر کنید( اگر کودک گریه کرد، دستپاچه نشید و بدون بلند کردنش سعی کنید در حالت دمر باهاش بازی کنید تا آروم بشه)
۳. کودک رو مطلقا در حالت نشسته قرار ندید چون در این حالت به خاطر اینکه عضلات کمرش یه اندازه کافی قوی نشده ممکنه ستون فقراتش تحت فشار قرار بگیره و بعدا درست کردنش کار سختیه!
۴. سعی کنید در طول روز یک ساعت مشخص رو برای بازی با نوزادتون در نظر بگیرید و در این مدت کودک رو به موندن در حالت دمر و اومدن از حالت طاق بازی به دمر تشویق کنید.
۵. سعی کنید در حالت دمر یک اسباب‌بازی در مقابلش قرار بدید که دستش رو به سمتش دراز کنه و باهاش بازی کنه.
در آخر تا زمانی که فرزندتون در تمام بخش‌های رشد( حرکتی، شناختی، گفتاری و …) سن رشدش متناسب با همسالانش شد تحت نظر یک متخصص کاردرمانی و گفتاردرمانی باشید.
با احترام.
سپاسگذارم از توضیحات کاملتون🌼 و حتما انجامشون میدم
با سلام
خواهش میکنم در خدمتتون هستیم.
سلام دختر من ۱۸ماه هنوز را ه نمی ره
نشستن با تاخیر بود ولی بالاخره نشست
مبل را نمیتونه بگیره بلند بشه
فقط راه روک چوبی میگیره بلند میشه
وزنش الان ۶۳۰۰ خیلی ضعیف است
کار درمانی هم میبرم ولی توگرگان کار درمانی خوب نیست
خواهش میکنم راهنمایی کنید چکار کنم اگر نیاز هست میارم تهران کار درمانی
۰۹۱۱۳۷۶۹۳۲۷
جامی
سلام و عرض ادب
امیدوارم که حالتون خوب باشه
در مرحله اول کودک شما باید توسط یک فوق تخصص مغز و اعصاب کودک مورد معاینه قرار بگیره تا علت این تاخیر مشخص بشه و بعد از اون اگر ایشون صلاح دیدن به کاردرمانی ارجاع بشه.
اتفاقا در استان شما همکاران با سواد خیلی خوبی داریم.
شماره اقای آرمین یانپی رو براتون میفرستم بهشون مراجعه کنید منم بهشون سفارش شمارو میکنم.
۰۹۳۹۲۳۸۶۵۵۳
سلام و وقت بخیر
من قبلا هم بهتون پیام دادم، الان سه ماهه دخترم رو میبرم کاردرمانی، نشستن رو یاد گرفته اما نه غلط میخوره ، نه چار دست و پا میره و نه از دستش برای دفاع یا تکیه گاه استفاده میکنه، به دکتر دیگری از تهران با تماس تصویری نشون دادم گفتن کف دستش مثل کف دست یه نوزاد میمونه الان یک سالشه اما پاهاش قویه و فقط دستاش ضعیف هستن، به نظرتون این مشکلش حل شدنیه؟؟
سلام و عرض ادب خانم امیدی
اطلاعاتی که در سوال اول چند ماه پیش و الان ذکر کردید کمی با هم تناقض دارن.
ترجیح میدم به جای پاسخ نوشتاری یک جلسه آنلاین فرزندتون رو ویزیت کنم.
لطفا با شماره های زیر تماس بگیرید و بفرمایید که بنده گفتم نیاز به ویزیت آنلاین دارید تا راهنماییتون کنن.
۵۶۷۹۳۴۵۴
۵۶۲۱۷۴۴۶
بله چشم
سلام وعرض ادب
پسر من یکسالش هست غلط نمیزنه سینه خز و چهار دست و پا هم نمیره،فقط میتونه بدون کمک بشینه،البته خودش نمیتونه بشینه،بحالت دمر میذارم زود خسته میشه و سرش را زمین میذاره و نق میزنه،مشکل دیگه ای که داره وقتی زیر بغلش را میگیرم پاهاش را زمین نمیذاره،تا الان کلی متخصص اطفال بردم گفتن صبر کن،ولی خودم نگرانم،ممنون میشم راهنماییم کنید چکار کنم،ضمنا من کرمان هستم اگر کسی را میشناسید معرفی کنید برم پیششون ،ممنون از لطفتون
سلام و عرض ادب خدمت شما والد گرامی
به نظر میرسه فرزندتون نیاز به کمک داره و باید هرچه زودتر توسط یک فوق تخصص مغز و اعصاب کودک و یک کاردرمانگر با تجربه ویزیت بشه.
در خصوص محل زندگیتون متاسفانه امکان معرفی کسی رو ندارم.
اما بعد از ۱۳ بدر ما میتونیم به صورت آنلاین فرزندتون رو ویزیت کنیم.