بزرگترین دلیل نتیجه نگرفتن از توانبخشی و کاردرمانی
انسان یک موجود اجتماعی است و بررسی پدیده‌های تاثیرگذار بر وی بدون در نظر گرفتن محیط اجتماعی او کاری نادرست است. خانواده یک سیستم پویا است، یعنی اعضای خانواده بر همدیگر اثر می‌گذارند و یک جریان انرژی در میان آنها برقرار است. پس بررسی کودک بدون خانواده و بررسی خانواده بدون تاثیری که از کودک و دیگران می‌گیرد، صحیح نیست.
اولین نقش خانواده در مواجهه با یک کودک مبتلا به آسیب‌رشدی، شناخت درست در مورد نوع آسیب و ابعاد آن است و در مرحله بعد مهم‌ترین نکته پذیرش این مسئله است که می‌تواند نقش بسزایی در تسریع فرایند درمان داشته باشد.
بعضا تعدادی از خانواده‌ها مدت زیادی را در فاز پذیرش سپری می‌کنند و زمان طلایی تاثیرگذاری توانبخشی برای کودک از دست می‌رود.
انسان‌ها برای هر اتفاق ناگواری که برایشان رخ می‌دهد یک سری مراحل را طی می‌کنند تا نهایتا به فاز پذیرش برسند. در ادامه به بررسی این مراحل خواهیم پرداخت:
۱. انکار و انزوا:
در این مرحله فرد شوکه می‌شود و سعی در انکار اتفاق ناگوار دارد.
۲. خشم :
در این مرحله خشم به طرق مختلف خود را نشان می‌دهد.
۳. معامله یا چانه زدن:
فرد در این فاز سعی در پیدا کردن راهی برای برون رفت و یا حل مشکل دارد و معمولا در کشور ما این مسئله به صورت نذرونیاز و اعمال مذهبی خود را نشان می‌دهد.
۴. غم، اندوه و افسردگی:
در این گام فرد از تمام امکانات خود استفاده کرده، اما همچنان مسئله به قوت خود باقی است و نهایتا به فاز درماندگی و غم وارد می‌شود.
۵. پذیرش:
نهایتا فرد با مسئله کنار می‌آید و آن را می‌پذیرد و امید به زندگی دوباره احیا می‌شود.
طی کردن این مراحل در هر فردی متفاوت است و گاها برای بعضی افراد ماه‌ها و سال‌ها طول می‌کشد؛ اما بعضی دیگر تمام این مراحل را طی چند روز سپری می‌کنند و به زندگی عادی برمی‌گردند. در تحقیقات مشخص شده‌است افرادی که در همه ابعاد زندگی قدرت انطباق و انعطاف‌پذیری بالایی دارند با مسائل ناگوار زودتر کنار می‌آیند.
بر هیچ‌کسی پوشیده نیست که تمام خانواده‌هایی که اقدام به فرزندآوری می‌کنند در ذهنشان تصویر فرزندی سالم و بدون کوچکترین محدودیتی را می‌پرورانند.
این حقیقت که به دنیا آمدن یک کودک دچار آسیب‌رشدی اتفاقی ناگوار است و برنامه‌های آینده و آرزو و آمال والدین او را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مسئله‌ای بدیهی است.
ایام طلایی رشد کودک
اما توجه به این نکته که کودک در چند سال اول زندگی بیشترین رشد ممکن را تجربه می‌کند و این سال‌ها، ایام طلایی کسب مهارت‌های رشدی و به حداقل رساندن عواقب و عوارض آسیب وارده‌است؛ به والدین کمک می‌کند که اهمیت تطابق و پذیرش هرچه سریعتر مسئله را به خوبی درک کنند.
بعضی خانواده‌ها در مرحله سه و چهار، زمینه سوء‌استفاده سوداگران را فراهم می‌کنند. بسیارند افراد به ظاهر متخصص و فاقد‌تخصصی که از درماندگی و استیصال والدین سوء استفاده می‌کنند و با دادن وعده‌های واهی و غیرواقعی سعی در امیدوار کردن خانواده‌ها برای بهبودی کامل دارند. آنها به واسطه این امیدهای واهی انواع سوء استفاده‌های مالی و جانی را متوجه خانواده‌هامی‌کنند.
بعضی دیگر از والدین به تشخیص صورت گرفته و خدمات دریافتی اعتماد ندارند و دائما بین مطب‌ها و کلینیک‌های مختلف جابجا می‌شوند تا شاید کلام دیگری بشنوند، و یا تشخیص دیگری بگیرند و بتوانند خودشان را آرام کنند. این رفتارها نشانه عدم پذیرش و چانه‌زنی برای پاک کردن صورت مسئله است.
هراندازه پذیرش مشکل کودک سریعتر اتفاق بیفتد، بازگشت به زندگی عادی و کمک به بهبودی وی در زمان مناسب‌تری روی خواهد داد.
بعضی از خانواده‌هایی که به کلینیک‌های توانبخشی و کاردرمانی مراجعه می‌کنند، در مورد مشکل کودک اطلاعاتی ندارند و یا اطلاعات ناقصی دارند.
به عنوان مثال یکی از موارد رایج این است که والدین به پزشک مراجعه کرده‌اند و پزشک بعد از انجام آزمایشات و موارد تشخیصی، برای کودک استفاده از سرویس کاردرمانی را تجویز کرده‌‌است و میزان آن را در نسخه ارجاع، بیست جلسه قید نموده‌‌‌است.
خانواده با این برداشت اشتباه که مشکل کودک با بیست جلسه کاردرمانی حل می‌شود به فرایند توانبخشی وارد می‌شود و این انتظار را هم از تیم توانبخشی دارد که با تعداد جلسات قید شده مسئله کودک را حل کنند.
مسئولیت سنگین تیم توانبخشی
در واقع تا حدود زیادی بار توضیح مشکل و ابعاد آن بر عهده تیم توانبخشی است. انتقال درست اطلاعات ناگوار و سخت به خانواده‌ها نیاز به تجربه و مهارت بالایی دارد .
در مرحله بعد باید درمانگران برای خانواده انگیزه ایجاد کنند و یا انگیزه‌های موجود خانواده برای انجام درست و قوی فرایند توانبخشی را تقویت نمایند.
بعضی خانواده‌ها که در آنها فرایند سوگ و پذیرش مشکل طولانی می‌شود نیاز به استفاده از خدمات روانشناسی و مشاوره دارند.
تشخیص این نیاز و ارجاع به موقع آن در اکثر مواقع بر عهده تیم توانبخشی است.
مهمتر از تشخیص و ارجاع به موقع، تفهیم لزوم استفاده از این سرویس‌ها برای خانواده است. به تجربه دریافته‌ام در اکثر مواقع خانواده‌های ایرانی نسبت به دریافت مشاوره و خدمات روانشناسی دید مثبتی ندارند و مهارت بالایی برای راهی کردن والدین برای بهره‌مندی از این خدمات لازم است.
این مقاله بخشی از کتاب کودک توانمند من است برای مطالعه بیشتر می‌توانید بر روی دکمه سبز رنگ زیر کلیک کنید:
می‌خواهم در مورد کتاب کودک توانمند من بیشتر بدانم.
برای دیدن معرفی کتاب کودک توانمند من در سایت نی‌نی‌سایت معروف‌ترین سایت ایرانی مادر و کودک بر روی دکمه زیر کلیک کنید:
معرفی کتاب کودک توانمند من در سایت نی‌نی‌سایت
