ساخت و ایجاد مهارتهای بازی برای کودکان از نگاه یک کاردرمانگر
بازی چیست و چرا اهمیت دارد؟
بازی هر فعالیت سازماندهی شده یا خودبخودی است که باعث شادی، تفریح و سرگرمی میشود.
بازی یکی از کارهای اصلی کودکان است. بازی کردن باعث میشود کودکان اوقات فراغت خود را سرگرم باشند و چیزهای جدید یاد بگیرند.
بازی یک فعالیت مهم برای کودک شماست زیرا به رشد و پیشرفت او کمک میکند.
سلامت فیزیکی، اجتماعی و روانی کودک در حین بازی ارتقا پیدا میکند. وقتی یک کودک بازی میکند، راههای جدید برای حل مشکل را تجربه میکند و مهارتهایی میآموزد که مورد نیاز یک فرد سالم است.
پژوهشها نشان دادهاند کودکانی که در بازیها مشارکت میکنند، به مراتب رشد بهتر و سریعتری دارند و تجربه بالاتری در مدرسه از خود نشان میدهند. آنها حتی در بزرگسالی عادات و رفتارهای بهتری را بروز میدهند.
یک مطالعه مقایسهای بین ۱۱ هزار دانش آموز کلاس سوم نشان داد، کودکانی که بیشتر از ۱۵ دقیقه در روز تفریح دارند، نسبت به کودکان دیگر که تفریح کمتر داشتهاند یا اصلا تفریح نکردهاند، عملکرد بهتری را در کلاس درس نشان میدهند.
یک مطالعه مقایسهای بین ۱۱ هزار دانش آموز کلاس سوم نشان داد، کودکانی که بیشتر از ۱۵ دقیقه در روز تفریح دارند، نسبت به کودکان دیگر که تفریح کمتر داشتهاند یا اصلا تفریح نکردهاند، عملکرد بهتری را در کلاس درس نشان میدهند.
استفاده از روتینها و فعالیتهای روزمره و شادی و تفریحی که کودک در طول روز تجربه میکند، میتواند به حس سلامت و تندرستی او کمک کند.
چگونه خانوادهها میتوانند مهارتهای بازی کودکان را ارتقا دهند و باعث سلامتی و تندرستی آنان شوند؟
بازی به نوزادان،نوپایان و کودکان اطلاعاتی را درباره بدن خود و تاثیری که کارهایشان روی محیط اطراف میگذارد، میدهد.
بازیهایی که نیازمند حرکت و کاوش و جستوجو است، به ارتقا مهارتها و سلامتی کودکان منجر میشود.
اولین همبازیهای هر کودک اعضای خانواده او هستند.
دوران اولیه کودکی
- در طول ماههای اول زندگی، نوزادان از وسایل متحرک و رنگی، جغجغهها و بازیهای صدادار مثل وسایلی که حرف میزنند یا آواز میخوانند و همچنین بازیهایی که دستها و پاهایشان را درگیر میکند، لذت میبرند.
- کودک خود را تشویق کنید تا در وضعیتهای مختلف که دمر است یا به پشت و پهلو خوابیده، در بازی مشارکت کند.
- به مرور که کودک یاد میگیرد دستش را به سمت اشیا دراز کند، آنها را بگیرد و یا سرجای خود بگذارد؛ همچنین از بازی با آینه، توپ، اسباببازیهایی که قطعاتش جدا میشود و دوباره جاگذاری میشود، لذت میبرد.
- آببازی و گذاشتن اسباب بازیها در آب و یا چسباندن آنها به دیوار در زمان حمام، باعث لذت بردن کودکان میشود.
- کودکان دوست دارند تا اسباب بازیها را در دهانشان بگذارند پس ابتدا مطمئن شوید که آنها مختص سن کودکتان هستند و قطعات خیلی ریز ندارند.
-
همانطور که کودکان یاد میگیرند راه بروند و بدوند، از بازیهایی مثل تعقیب و دنبال کردن، قایم باشک، بالا رفتن و… خوششان میآید.
- مهارتهای دستی کودکان با جور کردن پازلها و قطعات مختلف، نقاشی و خطخطی کردن ارتقا مییابد. همچنین آنها از اسباببازیهایی که صدا دارد، لذت میبرند و به مرور آن فعالیت را تقلید میکنند؛ مثل استفاده از تلفن، چکش و… .
- بازیهای وانمودی و تقلیدی در دوران پیشدبستانی زیاد میشود؛ مثل پوشیدن لباسهای دیگران و ادای آنها را در آوردن، بازی با عروسکهای انگشتی و خیمه شببازی و ایفای نقش راننده ماشین یا خودِ قطار بودن!
- کودکان قبل از مدرسه بازیهای ساختنی مثل لگو و پازل را دوست دارند، که این بازیها مهارت هماهنگی آنها را افزایش میدهد.
از انواع هماهنگیها میتوان به هماهنگی چشم و دست، هماهنگی دو پا، هماهنگی دو دست و … اشاره کرد
- آنها زمین بازی، وسایلبازی و دوچرخهسواری را دوست دارند و با وسایلی بازی میکنند که بافتهای مختلف داشته باشد مثل شن، رنگ انگشتی و… .
- بازی در سنین قبل از مدرسه به بچهها رعایت نوبت و صبر کردن بین بقیه را آموزش میدهد. این فعالیتها به رشد مهارتهای زبانی آنها نیز کمک میکند.
دوران ابتدایی
این دوران زمان بسیار مهمی برای آموزش بازیهای با قانون و همکاری و مشارکت در کارهای گروهی مثل تیمهای ورزشی است.
در این سنین مهارتهای حرکتی به خوبی تنظیم میشوند. بازی اغلب راهی برای بهبود تعامل، دوستی و بروز شخصیت منحصر به فرد کودک است.
در این سنین باید بین بازیهای با قانون مثل مشارکت در یک تیم ورزشی و بازیهای آزاد مثل بازی در پارکها و زمینبازی تعادل وجود داشته باشد که کودک هم فعال و هم خلاق باشد.
چند پیشنهاد برای مهارت آموزی در این سن:
- مشارکت در بازیهای ورزشی و غیر ورزشی با کودک که به او کمک میکند قوانین را بیاموزد و دنبال کند.
- از وسایلی با جنسهای مختلف و در دسترس، برای ایجاد هیجان و خلاقیت استفاده کنید.
- پیشنهاد حضور در فعالیتهایی غیر از کارهای مدرسه که دارای جنبههای فیزیکی و خلاقانه باشد، مثل شرکت در گروههای ورزشی یا کارهای هنری را، بسته به علاقهاش به او بدهید
- فرصتهای بازی (ساختار یافته و غیرساختار یافته) مثل حضور در تیمهای مدرسه یا فوتبال بازی کردن با دوستان همسایه را برایشان فراهم کنید.
- از مدرسه کودک خود بخواهید که زمان استراحت و زنگ تفریح را به عنوان یک بخش ضروری در فعالیت روزانه کودک قرار دهند زیرا زمان مناسبی برای فعالیتهای فیزیکی و یادگیری بهتر و رفتارهای موثرتر است.
- بازی و زنگ تفریح قبل از انجام تکالیف میتواند کودک را برای یادگیری آماده کند.
فراموش نکنید که بازیها را مهیج نگه دارید در غیر این صورت، آن فعالیت دیگر بازی نیست.
دوران اولیه نوجوانی (دوران مقطع راهنمایی)
دوران قبل از دبیرستان و سالهای اولیه نوجوانی، زمان کشف و پیدایش روابط اجتماعی است. این ارتباطات، شکلِ بازی نوجوانان است.
نوجوانان تمایل به فعالیتهای گروهی دارند مثل وقت گذراندن با دوستان، گوش دادن به موسیقی، حرف زدن و رفتن به خرید.
- گذراندن زمان با دوستان به آنها این امکان را میدهد که مهارتهای ذهنی، حرکتی و اجتماعی خود را ارتقا دهند و به درکی از خود به عنوان یک فرد برسند. مهارتهای جدید را در موقعیتهای مختلف و بدون نظارت والدین انجام دهند؛ که این فرصتها میتواند تندرستی و سلامتشان را افزایش دهد.
- نوجوانان همچنین از فعالیتهای بعد از مدرسه (مثل کارهای هنری، نمایش، کُشتی، ورزش) و کارکردن(کارهای داوطلبانه و با حقوق) لذت میبرند.
- مشارکت در فعالیتهای تفریحی با نوجوانان خود مثل دوچرخهسواری، تنیس و.. کمک میکند تا ارتباط بین اعضای خانواده قویتر شود .
- از نوجوانان خود در مورد علایقشان در مورد موسیقی و فیلم سوال کنید و در مورد علایق خودتان هم صحبت کنید. این شیوه کمک میکند تا مکالمه مناسبی که او هم دوستش داشته باشد بینتان شکل بگیرد.
- به عادات و روتینهای خود دقت کنید و تعادل بین کار و فعالیت فیزیکی و استراحت را رعایت کنید. یک شیوه و سبک زندگی مناسب را در پیش بگیرید، زیرا شما الگوی فرزندتان هستید.
به عادات و روتینهای خود دقت کنید و تعادل بین کار و فعالیت فیزیکی و استراحت را رعایت کنید. یک شیوه و سبک زندگی مناسب را در پیش بگیرید، زیرا شما الگوی فرزندتان هستید.
دوران دبیرستان و سالهای بعد از آن
- در طول سالهای دبیرستان، بازی فرصت همکاری برای کارهای گروهی را به وجود میآورد. در حین بازی و فعالیت، نوجوانان قادرند خودشان را بهتر بشناسند و علاقهشان را تشخیص دهند.
- تفریح استرس را کاهش داده و فرصت رسیدن به هدفها را فراهم میکند.
- نوجوانان خود را تشویق کنید که تعادل بین تفریح و تکالیف مدرسه را رعایت کنند؛ تا سبک زندگی سالمی داشته باشند.
- زمان نگاه کردن به تلویزیون، کامپیوتر، گوشی و… را محدود و فعالیت فیزیکی را زیاد کنید تا به کاهش عوارض و مشکلات ناشی از چاقی و افسردگی کمک کند.
- علایق، نیازهای تفریحی و مهارت فرزند خود را بشناسید. مثلا یک نوجوان به شنا علاقه دارد در حالی که دیگری به کارهای هنری علاقه نشان میدهد.
- وعدههای غذایی سالم را برای کودکتان در هر رده سنی در نظر بگیرید.
- به آنها یاد بدهید برای جلوگیری از آسیب، ایمنی استفاده از وسایل مختلف را رعایت کنند. مثلا از کلاه کاسکت برای دوچرخه سواری یا حرکات کششی و نرمش قبل از شروع ورزش استفاده کنند.
- فعالیتهای کم هزینه و در دسترس مثل شطرنج و بسکتبال میتواند به عنوان فعالیتهایی که تا آخر عمر به ساخت و حفظ روابط اجتماعی کمک میکند در برنامه اوقات فراغت نوجوانان قرار بگیرد.
بازی به شکلگیری مهارتهای هماهنگی، قدرت، مهارتهای اجتماعی و خلاقیت کودک کمک میکند و سلامت عاطفی، توانایی حل مسئله، کشف و جستوجو او را هم ارتقا خواهد داد.
کاردرمانگران نیز به بازی در مدرسه، محیط خانه و اجتماع اهمیت زیادی میدهند. آنها تمام حیطههای فعالیت را که منجر به رشد، سلامت و پیشرفت میشود، ارزیابی میکنند.
کاردرمانگران میتوانند عادات سالم و درست و روشهای مختلف بازی را در هر سن، پیشنهاد دهند و موجب بالا رفتن کیفیت زندگی در کودکان و نوجوانان شوند.
در صورتی که به این سری مقالات علاقه دارید بر روی دکمه زیر کلیک کنید: